Tα συμπτώματα γνωστικής δυσλειτουργίας παρουσιάζονται όχι μόνο στην Κατάθλιψη, αλλά και σε πολλές άλλες ψυχιατρικές διαταραχές και μη ψυχιατρικές ασθένειες, ενώ την ίδια στιγμή, παρουσιάζονται και σε περιπτώσεις από τον γενικό πληθυσμό (Kaiser, 2011).

Σχόλιο: Αιτιολογία και γνωστικές δυσλειτουργίες στην Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή.

Η διάγνωση της Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής (ΜΚΔ) απαιτεί την παρουσία καταθλιπτικής διάθεσης ή και την παρουσία ανηδονίας (ανηδονία: απώλεια απόλαυσης, σωματικής ή/και κοινωνικής απόλαυσης) (Diagnostic Statistical Manual, 5th ed. updated, [DSM-V], American Psychiatric Association). Η ανηδονία είναι επίσης το βασικό χαρακτηριστικό της μελαγχολίας και το πρώτο σύμπτωμα για να αξιολογηθεί η σοβαρότητα ενός επεισοδίου κατάθλιψης (DSM-V, updated).

Τα λεγόμενα «αρνητικά» συμπτώματα (συμπτώματα που θεωρούνται ως μείωση – εξασθένηση φυσιολογικών λειτουργιών, για αυτό τα αποκαλούμε «αρνητικά»), είναι η ανηδονία, η συναισθηματική επιπέδωση, η αλογία (εξασθενημένη ευχέρεια λόγου και λειτουργικής σκέψης) και η αβουλία / ακοινωνικότητα (σοβαρή εξασθένηση τέλεσης δραστηριοτήτων με αυτόνομη πρωτοβουλία / έλλειψη ή αποφυγή κοινωνικών αλληλεπιδράσεων), και δυστυχώς συχνά εμφανίζονται ως χαρακτηριστικά της Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής (Joiner, Brown, & Metalsky, 2003).

Η αιτιολογία της Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής δεν έχει βρεθεί, αλλά θεωρείται πολυπαραγοντική και βιοψυχοκοινωνική (DSM-V, updated). Ωστόσο, σε αντίθεση με την κατά DSM θεώρηση της ανηδονίας ως βασικό σύμπτωμα της κατάθλιψης (δηλαδή αποτέλεσμα), άλλοι ερευνητές, όπως για παράδειγμα ο Loas (1996), θεωρούν ότι η ανηδονία εκδηλώνεται σε ανθρώπους που έχουν εκ γενετής ‘ηδονικό έλλειμμα’ και ότι αυτό το απαρχής ηδονικό έλλειμμα αποτελεί ‘ευπάθεια προς την κατάθλιψη’ (Loas, 1996), δηλαδή αιτία.

Έτσι, τα θεωρητικά μοντέλα ευπάθειας προς την κατάθλιψη υποθέτουν ότι η ανηδονία είναι γενετικά προσδιορισμένο χαρακτηριστικό και προκαλεί «ενδογενομορφική» κατάθλιψη ως αντίδραση σε στρεσογόνο παράγοντα, δηλαδή εν ολίγοις, υποστηρίζουν ότι η ανηδονία είναι αιτία και όχι σύμπτωμα της κατάθλιψης (Loas, 1996).

Tα ευρήματα των ερευνών όμως δείχνουν σε διαφορετική κατέυθυνση, δεδομένου ότι οι μελέτες αναφέρουν ότι η ανηδονία άλλοτε εμφανίζεται στην μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, άλλοτε όχι (Bottlender, Sato, Groll, Jäger, Kunze, & Möller, 2003; Pelizza & Ferrari, 2009). Yπάρχουν στοιχεία που δηλώνουν ότι ένας μεγάλος αριθμός ασθενών με κατάθλιψη, δεν παρουσιάζουν ούτε ανηδονία (Pelizza & Ferrari, 2009), ούτε άλλα αρνητικά συμπτώματα (Bottlender et al., 2003;  Pelizza & Ferrari, 2009). Επομένως δεν μπορεί να υποστηρίζεται ότι η ανηδονία είναι αιτία της κατάθλιψης, εκ γενετής έλλειμμα κλπ.

Επιπροσθέτως, οι άνθρωποι με Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή πολύ συχνά αντιμετωπίζουν παραλλήλως συμπτώματα γνωστικής δυσλειτουργίας (π.χ. προβλήματα στην βραχυπρόθεσμη μνήμη και ενδιάμεση μνήμη ομιλίας, δυσλειτουργία της προσοχής κ.α.).

Ωστόσο, τα συμπτώματα γνωστικής δυσλειτουργίας παρουσιάζονται όχι μόνο στην κλινική κατάθλιψη αλλά και σε πολλές άλλες ψυχιατρικές διαταραχές και μη ψυχιατρικές ασθένειες, ενώ την ίδια στιγμή, παρουσιάζονται και σε περιπτώσεις από τον γενικό πληθυσμό (Kaiser, 2011), όπως σε ασθενείς: με χρόνιο πόνο (Elvemo, Landrö, Borchgrevink & Aberg, 2015, Ferreira, Foss, Thomaz, Teixeira & Oliver, 2016), σε ασθενείς με σωματικές αναπηρίες (Prince, Harwood, Thomas&Mann, 1988), σε ασθενείς που πάσχουν από ψωρίαση (Ritchlin & Fitzgerald, 2007) και από αρθρίτιδα (Marbach & Lund, 1981). Έτσι, ένας παράγοντας κινδύνου γνωστικής δυσλειτουργίας που αναφέρεται σε συνεχή βάση είναι ο παράγοντας του σωματικού πόνου (Ferreira etal., 2016) και η απόκτηση ειδών αναπηρίας.

Ωστόσο, δεν υπάρχει επαρκής αριθμός ερευνών που να αφορούν περιπτώσεις ανθρώπων που αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχολογικά συμπτώματα. Το γεγονός ότι υπάρχουν έρευνες τα αποτελέσματα των οποίων δείχνουν προς μία ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των συμπτωμάτων χρόνιας κόπωσης και την ύπαρξη ψυχιατρικής ασθένειας (Kapfhammer, 2006, Lyrakos, Harziagelaki, Spinaris, Damigos, Spyropoulos & Kostopanagiotou, 2012), ίσως να εξηγεί εν μέρει, τουλάχιστον έως κάποιο βαθμό, την παρουσία της γνωστικής δυσλειτουργίας σε περιπτώσεις κατάθλιψης, όπως ενδέχεται να μπορεί επίσης να εξηγήσει την ανεξαρτησία των καταθλιπτικών συμπτωμάτων από τις γνωστικές δυσλειτουργίες καθώς αυτές σε πολλούς ανθρώπους επιμένουν παρά την ανάρρωσή τους από το καταθλιπτικό επεισόδιο.

Με άλλα λόγια, υπάρχει πάντα η πιθανότητα τα συμπτώματα γνωστικών δυσλειτουργιών να μην συσχετίζονται τόσο με την ύπαρξη των καταθλιπτικών συμπτωμάτων όσο με την εμφάνιση ξαφνικού ή επίμονου άγχους που μπορεί να ξεκινήσει να ταλαιπωρεί έναν άνθρωπο καθώς και την χρόνια κόπωση που αντιμετωπίζουν κάποιοι άνθρωποι (π.χ. λόγω χρόνιου πόνου, σωματικής αναπηρίας, περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού, σύνδρομο burn out, κλπ), είτε έχουν εμφανίσει κατάθλιψη - είτε όχι ακόμη. Για την Psychoeducation.gr, Αποστολία Αληζιώτη, B.Sc. (Psychol), M.Sc. (Health Psychol), M.B.A., GBC μέλος της British Psychological Society.

επιστροφη στην αρχη της σελιδας

Βιβλιογραφία

Grant, M. M., Thase, M. E. & Sweeney, J. A. (2001). Cognitive disturbance in outpatient depressed younger adults: Evidence of modest Impairment. Biological Psychiatry, 50(1), pp. 35–43.  doi: 10.1016/S0006-3223(00)01072-6

Biringer, E., Lundervold, A., Stordal, K., Mykletun, A., Egeland, J., Bottlender, R. & Lund, A. (2005). Executive function improvement upon remission of recurrent unipolar depression. European Archives of Psychiatry Clinical Neuroscience, 255, pp. 373-380. doi: 10.1007/s00406-005-0577-7

Bottlender, R., Sato, T., Groll, C., Jäger, M., Kunze, I. & Möller, H. J. (2003).  Negative symptoms in depressed and schizophrenic patients: how do they differ? Journal of Clinical Psychiatry, 64(8), pp. 954-8. PMID: 12927013

Elvemo, N. A., Landrø, N. I., Borchgrevink, P. C. & Haberg, A.K. (2015). Reward responsiveness in patients with chronic pain. European Journal of Pain, 19, pp. 1537-1543. doi:10.1002/ejp.687

Ferreira, K., Oliver., G. Z., Thomaz, D. C., Teixeira, C. T. & Foss, M. P. (2016). Cognitive deficits in chronic pain patients, in a brief screening test, are independent of comorbidities and medication use. Arquivos de Neuro-Psiquiatria, 74(5), pp. 361-366.  doi:10.1590/0004-282X20160071

Hammar, A. & Ardal, G. (2009). Cognitive functioning in major depression - a summary. Frontiers in human neuroscience, 3(26), doi: 10.3389/neuro.09.026.2009 .

Joiner, T. E., Brown, J. S., Metalsky, G. I. (2003). A test of the tripartite model's prediction of anhedonia's specificity to depression: patients with major depression versus patients with schizophrenia. Psychiatry Research, 119(3), pp. 243-50. doi: 10.1016/S0165-1781(03)00131-8

Kupferberg, A., Bicks, L. & Hasler, G. (2016). Social functioning in major depressive disorder. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 69, pp. 313-332. doi: 10.1016/j.neubiorev.2016.07.002

Lyrakos, G., Hatziagelaki, E., Spinaris, B., Damigos, D., Spyropoulos, I. & Kostopanagiotou, G. (2012). The comparison of fatigue between patients with diabetes melittus, psychiatric outpatients and general population in Greece. European Psychiatry, 27(1), pp. 1. doi: 10.1016/S0924-9338(12)74399-7

Loas, G. (1996). Vulnerability to depression: A model centered on anhedonia. Journal of Affective Disorders, 41(4), pp. 39-53. doi: 10.1016/0165-0327(96)00065-1

Marbach, J. J. & Lund, P. (1981). Depression, anhedonia and anxiety in temporomandibular joint and other facial pain syndromes. Pain, 11(1), pp.73-84.   doi: 10.1016/0304-3959(81)90140-8

Pelizza, L. & Ferrari, A. (2009). Anhedonia in schizophrenia and major depression: state or trait? Annals of General Psychiatry, 8(22).  doi:10.1186/1744-859X-8-22 no pages

Prince, M. J., Harwood, R. H., Thomas, A. T. & Mann, A. H. (1998). A prospective population-based cohort study of the effects of disablement and social milieu on the onset and maintenance of late-life depression. The Gospel Oak project VII. Psychological Medicine , 28(2), pp. 337-350. doi: 10.1017/S0033291797006478

Ritchlin, C. T. & FitzGerald, O. (2007). Psoriatic and Reactive Arthritis. Philadelphia, USA:  MOSBY Elsevier Health Sciences

Snyder, H. R. (2013). Major depressive disorder is associated with broad impairments on neuropsychological measures of executive function: A meta-analysis and review. Psychological Bulletin, 139(1), pp. 81-132. doi:10.1037/a0028727

Photo by unknown.

επιστροφη στην αρχη της σελιδας

Psychoeducation.gr - Ακολουθήστε μας στο facebook