Αυτοπεποίθηση και αναβλητικότητα

Είτε τέλεια ή καλύτερα ΚΑΘΟΛΟΥ! Ένα σύντομο κείμενο για την αυτοπεποίθηση και την αναβλητικότητα.

Μεγαλώνοντας, όλοι μας έχουμε συσσωρεύσει λόγους που μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε όση αυτοπεποίθηση θα θέλαμε να έχουμε. Η πληγωμένη αυτοπεποίθηση είναι σαν ένα φίλτρο κρυμμένου φόβου, κρυμμένης αμφιβολίας, ασταθών λόγων και βημάτων, συμπεριφορών και αποτελεσμάτων αντίστοιχα, σε ένα φαύλο κύκλο που δεν αφήνει τον εγκέφαλό μας να επικεντρωθεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων του σε έναν στόχο μας, ενώ παράλληλα πολλοί άνθρωποι παραπονούνται ότι η έλλειψη αυτοπεποίθησης τους εμποδίζει να χαρούν την ζωή τους, κάποια ευχάριστα γεγονότα, ευτυχισμένες στιγμές και επιτυχίες όσο θα ήθελαν πραγματικά. Σαν δηλαδή η έλλειψη αυτοπεποίθησης να αποτελεί ένα φίλτρο που προσθέτει μία ανεπιθύμητη θαμπάδα πάνω στις εμπειρίες μας, τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, την επαγγελματική μας ζωή, ακόμα και τις ώρες που ψυχαγωγούμαστε.

Δεν θέλω να πω πολλά για τους πιθανούς λόγους που μπορεί ένας άνθρωπος να αντιμετωπίζει μειωμένη αυτοπεποίθηση γιατί ο κάθε άνθρωπος έχει την δική του μοναδική ιστορία και έτσι οι λόγοι αυτοί ποικίλουν σε βαρύτητα και σε βάθος χρόνου.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, η έλλειψη αυτοπεποίθησης συνήθως παρουσιάζεται όταν ένας άνθρωπος είτε σε μικρή ηλικία – είτε στην ενήλικη ζωή του ήρθε αντιμέτωπος με κάποιου είδους ματαίωση/ματαιώσεις των προσδοκιών του από τον εαυτό του, από τους άλλους σε οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον, βίωσε μικρά ή μεγάλα πένθη (πένθη εντός και εκτός εισαγωγικών), αποδέχθηκε δυσλειτουργική κριτική, ή έμαθε να ασκεί στον εαυτό του αυτοκριτική τόσο σκληρή που δεν αντιστοιχεί στην πραγματική αξία των πράξεών του, της συμπεριφοράς του, της αποτελεσματικότητάς του κλπ.

Συσσωρεύοντας μικρά και μεγάλα πλήγματα.

Εν ολίγοις, ως αντίδραση στις ματαιώσεις του παρελθόντος οι άνθρωποι μαθαίνουμε λίγο-λίγο να αναβάλλουμε πράγματα που πρωτύτερα θέλαμε, ονειρευόμασταν ή είχαμε ήδη καταφέρει να έχουμε στην ζωή μας. Μαθαίνουμε δηλαδή υποσυνείδητα λίγο-λίγο να γινόμαστε αναβλητικοί από φόβο του αποτελέσματος, φόβο αυτό-αξιολόγησης, και φόβο αξιολόγησης από τους άλλους (το ίδιο παρατηρείται ευρέως και στα παιδιά). Καταρχίν, συμβαίνει συχνά η αυτοπεποίθησή μας να μειώνεται λόγω του ότι συγκρίνουμε ένα σημερινό αποτέλεσμα με ένα πολύ καλύτερο αποτέλεσμα στο παρελθόν. Παράλληλα, συμβαίνει και το αντίθετο, δηλαδή είναι πολύ συχνό ένας άνθρωπος να αναβάλει κάτι που επιθυμεί διότι στο παρελθόν η προσπάθειά του δεν αξιολογήθηκε «επαρκής» από τον ίδιο ή άλλους. Σε άλλες περιπτώσεις οι άνθρωποι μπορεί να αναβάλλουμε όχι γιατί φοβόμαστε την αποτυχία αλλά γιατί φοβόμαστε την επιτυχία, φοβόμαστε δηλαδή να ξεχωρίσουμε κατά κάποιο τρόπο από τους άλλους. Επίσης, μεγάλο ρόλο στην αναβλητικότητα έχει και ο φόβος του φόβου, δηλαδή ο φόβος για την επικείμενη αγωνία του αποτελέσματος παρά για το ίδιο το αποτέλεσμα. Ακόμα, είναι συχνό το φαινόμενο ένας άνθρωπος να έχει την αυτοπεποίθηση που επιθυμεί εν γένει στην ζωή του και στην ενήλικη ζωή του, ωστόσο μετά από κάποια πίεση που δέχθηκε αισθάνεται ότι η αυτοπεποίθησή του έχει μειωθεί δυσανάλογα με την απογοήτευση που έλαβε από το συγκεκριμένο συμβάν, και αυτό συμβαίνει γιατί οι βολές που δέχεται ένας άνθρωπος στην αυτοπεποίθησή του κατά την διάρκεια της ζωής επιδρούν στον ψυχισμό μας συσσωρευτικά και «αθόρυβα».

Λίγο έως πολύ όλοι οι άνθρωποι έχουμε αισθανθεί ότι δεν είχαμε την αυτοπεποίθηση που πιστεύαμε ότι χρειαζόμασταν σε κάποια περίοδο της ζωής μας. Το θέμα όμως είναι να καταλάβουμε τί είναι αυτό που θα βοηθήσει έναν άνθρωπο περισσότερο στο να χτίσει την αυτοπεποίθησή του ξεκινώντας από σήμερα και όχι κοιτώντας πίσω στο παρελθόν.

Στο γραφείο του ειδικού ψυχικής υγείας, στις ατομικές συνεδρίες προσωπικής διερεύνησης με έναν ειδικό ψυχικής υγείας ένας άνθρωπος ξεκινάει ένα ταξίδι αυτογνωσίας, που θα του δώσει τα εφόδια να κατανοήσει τις επιλογές του και την συμπεριφορά του στο παρελθόν ώστε να γνωρίσει εις βάθος τον εαυτό του, να αγκαλιάσει τον εαυτό του και την ζωή με ειλικρινή αποδοχή και να προχωρήσει μπροστά. Και πράγματι, η αυτογνωσία και η αυτό-αποδοχή είναι το κυριότερο εφόδιό μας για να μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι και δυνατοί σε κάθε πρόκληση αυτής της ζωής.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, τί μπορεί να γίνει σήμερα;

Όταν αισθανόμαστε την αυτοπεποίθησή μας μειωμένη τί είναι αυτό που μπορούμε να ξεκινήσουμε να αλλάζουμε σήμερα κιόλας ώστε να χτίσουμε την αυτοπεποίθηση που τόσο πολύ επιθυμούμε; Η απάντηση βρίσκεται στην καταπολέμηση της αναβλητικότητας κυνηγώντας τους μικρούς επιμέρους στόχους των μεγαλύτερων στόχων μας.

Οι άνθρωποι που είναι αναβλητικοί στους στόχους τους, στα όνειρά τους, στα σημαντικά θέλω τους είναι συχνά άνθρωποι που εκ πεποιθήσεως θέλουν να κάνουν τα πράγματα με συνέπεια, αισθάνονται ένα χρέος να αποδίδουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, όσο καλύτερα μπορούν. Έχουν μάθει να μην συγχωρούν τον εαυτό τους στο να αποδώσουν λιγότερο από όσο μπορούν και για αυτό αφήνουν τον χρόνο να περνάει χωρίς να ξεκινούν ή χωρίς να προσπαθούν όσο θα ήθελαν να προσπαθήσουν σήμερα για ένα στόχο τους. Το αποτέλεσμα είναι ένα μόνιμο αίσθημα ανικανοποίητου να επισκιάζει την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων και να πληγώνει εκ νέου την πολυπόθητη αυτοπεποίθηση.

Στην συλλογιστική του «τέλεια ή καθόλου»

Στην φράση «είτε τέλεια ή καθόλου» το «τέλεια» είναι συνήθως μία συνετή προσπάθεια έκφρασης των προθέσεών και των ικανοτήτων σας: γνωρίζετε ότι μπορείτε να αποδώσετε πάρα πολύ καλά και θέλετε πάρα πολύ, όμως αυτό το «τέλεια» περικλείει ένα φόβο – τον λογικό φόβο ότι είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν. Φυσικά...! ...Αφού είναι 'τέλεια’;

Στον πυρήνα του «όλα ή τίποτα» - «τέλεια ή καθόλου» βρίσκεται η πεποίθηση ότι οι μικρότεροι εφικτοί στόχοι ίσως είναι στόχοι μικρότεροι των δυνατοτήτων μας ή ο φόβος ότι οι μικροί στόχοι υποβαθμίζουν τις απαιτήσεις που έχουμε από τον εαυτό μας. Η αλήθεια είναι ότι οι εφικτοί στόχοι δεν υπονομεύουν το «τέλεια» που τόσο πολύ είναι επιθυμητό αλλά αντίθετα το προάγουν.

Ξεκινώντας σήμερα τα πρώτα-πρώτα βήματα ενός επιμέρους στόχου ενός μεγαλύτερου στόχου μας, οι άνθρωποι γεμίζουμε ενέργεια από την ικανοποίηση που αντλούμε για το ότι σήμερα το βήμα αυτό επετεύχθει. Δεν έχει σημασία αν εχτές το αναβάλλαμε και δεν θα έχει σημασία αν αύριο αναβάλλουμε ξανά και συνεχίσουμε από μεθαύριο. Αντίθετα, στερώντας από τον εαυτό μας την ικανοποίηση των μικρών στόχων μας επηρεάζει αρνητικά, προκαλώντας δυσλειτουργικές σκέψεις για τον εαυτό μας και υποσκάπτει εκ νέου την αυτοπεποίθησή μας, παράλληλα με την διαιώνιση μίας επιθυμίας και ενός αισθήματος ανικανοποίητου.

Ο τρόπος που σκεφτόμαστε τον εαυτό μας διαμορφώνει το πως είμαστε, το πως μας βλέπουν οι άλλοι, τις ίδιες τις σχέσεις μας. Αν στην λέξη «καθόλου» από την φράση «τέλεια ή καθόλου» στέκει η αναβλητικότητά μας, στην λέξη «τέλεια» στέκει η αυτοπεποίθησή μας.

Είναι προφανές ότι αν η αυτοπεποίθησή μας στέκει σε ένα ανύπαρκτο «τέλεια» θα παραμένει αιωρούμενη, αμφιταλαντευόμενη, ελλειμματική, ευαίσθητη σε πιέσεις, το ίδιο και η εσωτερική μας ηρεμία.

Στο σημείο αυτό πιστεύω είναι χρήσιμο να κάνω μία μικρή παρένθεση για την λεγόμενη τελειομανία. Υπάρχει η λανθασμένη πεποίθηση ότι ο «τελειομανής» είναι ο άνθρωπος που προσπαθεί και κάνει τα πράγματα τέλεια αλλά στην πραγματικότητα συνήθως είναι ο άνθρωπος που διαρκώς αναβάλλει πράγματα επειδή δεν μπορεί να το κάνει τέλεια. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι τυχαίο ότι οι έρευνες δείχνουν πως η τελειομανία συσχετίζεται με συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους και στρες, μειωμένη ικανοποίηση από την ζωή και αρνητικούς συλλογισμούς όσο αφορά σε οτιδήποτε ένας άνθρωπος θέλει να επιχειρήσει στο μέλλον.

Όλοι καταλαβαίνουμε μέσα μας πόσο πιο εύκολα καταφέρνουμε να κάνουμε τα πράγματα που θέλουμε όταν έχουμε αυτοπεποίθηση. Οι περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν ότι όταν έχουν αυτοπεποίθηση είναι σαν τα πράγματα να γίνονται από μόνα τους και γινόμαστε μαγνήτες θετικών πραγμάτων. Για αυτό λοιπόν, όσοι αισθάνεστε την αυτοπεποίθησή σας ελλειμματική, ξεριζώστε το «όλα ή τίποτα» και το «τέλεια ή καθόλου» από την σκέψη σας και ξεκινήστε από σήμερα κιόλας να ευχαριστείτε τον εαυτό σας για κάθε μικρό βήμα προς τον όποιο στόχο σας. Αντί να σαμποτάρετε τον εαυτό σας με δυσλειτουργικές σκέψεις να λέτε το αξίζω σήμερα, και ξανά, το αξίζω σήμερα, χωρίς να επιτρέπετε στον εαυτό σας να σκέφτεται το βάρος του χτες και χωρίς να αναλογίζεστε τον φόβο του αύριο. Το αξίζω σήμερα. Το αξίζετε. Το αξίζετε. Το αξίζετε.

Ένα παράδειγμα:

Θα έχετε ίσως και εσείς από μόνοι σας προσέξει ότι αναβλητικότητα συχνά κρύβει μία πεποίθηση που μπορεί να συνοψιστεί ως «ή τέλεια ή καθόλου». Πόσες και πόσες φορές έχουμε ακούσει από σημαντικούς για εμάς ανθρώπους να μας λένε ότι είτε κάτι θα γίνει τέλεια ή καλύτερα να μην γίνει καθόλου! Το ακούμε σε χαλαρές συζητήσεις με φίλους, το ακούμε από εργοδότες, από συναδέλφους, από τους γονείς μας, μερικές φορές ακόμα και όταν είμασταν παιδιά, το λέμε οι ίδιοι σε συζητήσεις με άλλους. Όμως γιατί αν θέλω να γυμναστώ να με σταματάει το ότι δεν μπορώ να ξεκινήσω με 45 συνεχόμενα λεπτά άσκησης; Γιατί να μην ξεκινήσω μόνο με 20 λεπτά; Γιατί το να μην είμαι συνεπής στο στόχο 3 φορές την εβδομάδα στο γυμναστήριο να με σταματάει από το να το επισκέπτομαι μία φορά την εβδομάδα; Γιατί το ότι δεν μπορώ να γυμναστώ σήμερα να με σταματάει από το να κάνω 5 λεπτά διατάσεις που είναι ευεργετικές όσο τίποτα άλλο για το σώμα μου; Γιατί το ότι «χάλασα» μία δίαιτα να με σταματάει από το να την συνεχίσω αύριο ή σε τρεις μέρες ξανά; Και γιατί να μην καταναλώσω μία ελάχιστη ποσότητα φρούτου και λαχανικών αντί να προσπαθώ να βρω τον χρόνο για να φτιάξω την τέλεια σαλάτα, στερώντας τελικά από τον οργανισμό μου τις τροφές που χρειάζεται όσο τίποτα άλλο;

Κλείνοντας, είτε η επιθυμία μας είναι να έχουμε ένα πιο υγιή τρόπο ζωής είτε οτιδήποτε άλλο όπως το να παρακολουθήσουμε ένα σεμινάριο που μας ενδιαφέρει, το να ξεκινήσουμε μία δραστηριότητα που μας εμπνέει κλπ, είναι καλό να θυμόμαστε ότι το τέλειο δεν υπάρχει!

Υπάρχουν όμως όλοι εκείνοι οι επιμέρους στόχοι του κάθε εγχειρήματός μας στην ζωή μας και ο σκοπός είναι να μάθουμε να είμαστε ευχαριστημένοι από τον εαυτό μας με κάθε μας βήμα! Αυτή η μάθηση είναι και το κλειδί για την αυτοπεποίθησή μας!

Εσείς έχετε παρατηρήσει την επίδραση της αναβλητικότητας στην αυτοπεποίθησή μας; Την επίδραση της αυτοπεποίθησης στην εσωτερική μας ηρεμία και ευτυχία;

Για την Psychoeducation.gr, Αποστολία Αληζιώτη, B.Sc. Psychology, M.Sc. Health Psychology, GBC BPS

επιστροφη στην αρχη της σελιδας

Σχόλιο: Αιτιολογία και γνωστικές δυσλειτουργίες στην Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή.

Έχει βρεθεί η αιτία της κατάθλιψης; Τί είναι τα λεγόμενα αρνητικά συμπτώματα της κατάθλιψης; Με ποιές άλλες μη ψυχιατρικές ασθένειες συσχετίζονται οι γνωστικές δυσλειτουργίες που συναντώνται και στην κατάθλιψη; Διαβάστε το άρθρο πατώντας εδώ.

Σχόλιο: Με αφορμή τον Covid-19. Στρεσσογόνα γεγονότα και η λεγόμενη “προδιάθεση” ψυχοπαθολογίας.

Στις μέρες του Covid-19 και των δραματικών αλλαγών που φέρνει, δυστυχώς πάρα πολλοί άνθρωποι βιώνουν μία εποχή που προκαλεί άγχος και θλίψη όσο καμία άλλη στην ζωή τους. Το παρόν σύντομο άρθρο στοχεύει σε ένα μικρό σχόλιο περί της λεγόμενης «προδιάθεσης για ψυχοπαθολογία», βάσει των ερευνών, που ελπίζουμε να βοηθήσει όσους αυτή την εποχή αντιμετωπίζουν συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης. Διαβάστε το άρθρο πατώντας εδώ.

Έλεγχος στρες και μεταβολισμός: Πώς συσχετίζεται η Κατάθλιψη;

Τα νέα από την έρευνα είναι πολύ καλά. Αν κάποιοι από εμάς δεν καταφέρνουμε να βρούμε τον χρόνο ή το κίνητρο για συστηματική άσκηση, δεν θα πρέπει να απογοητευόμαστε από αυτό. Το ίδιο ισχύει και για την διατροφή μας. Τί λένε οι έρευνες.

επιστροφη στην αρχη της σελιδας

Psychoeducation.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook